नेपाल सरकारले शुक्रवार ललितपुरको बालकुमारीमा भएको प्रदर्शनका क्रममा मारिएका दुई जनाको परिवारलाई क्षतिपूर्ति दिने निर्णय गरेको छ। शनिवार प्रधानमन्त्रीको सरकारी निवास बालुवाटारमा बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले मृतकका परिवारलाई १०-१० लाख क्षतिपूर्ति दिने निर्णय गरेको सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्री रेखा शर्माले जानकारी दिइन्। पत्रकार सम्मेलनमा बोल्दै सरकारी प्रवक्ता मन्त्री शर्माले ‘केही चुक’ भएकैले शुक्रवार नै छानबिन समिति गठन गरिएकोछ। “उक्त घटनाको निष्पक्ष छानबिन गर्ने र भविष्यमा यस्ता घटना हुन नदिन गृह मन्त्रालयले सुरक्षा संयन्त्र र अन्य सम्बन्ध संयन्त्रहरूलाई थप सतर्क संयमित र प्रभावकारी बनाउने पनि भएको छ।
कोरियाली भाषाको परीक्षामा सहभागी गराइनुपर्ने माग राखेर प्रदर्शन गरिरहेका युवाहरूमाथि प्रहरीले बल प्रयोग गर्दा दैलेखका सुजन रावत र अछामका वीरेन्द्र शाहको ज्यान गएको थियो। बेरोजगार युवाहरू मारिएको भन्दै शनिवार पनि राजधानीका काठमाण्डू, ललितपुर सहित सुर्खेत लगायतका ठाउँमा प्रदर्शनहरू भएका छन्। सरकारले घटनाको छानबिनका लागि बनाइएको समितिको प्रतिवेदन नआउँदासम्म घटनासँग निलम्बन गरिएको जनाएको छ।
कोरिया जानका लागि परीक्षा दिन नपाएपछि युवाले गरेको प्रदर्शनका क्रममा भएको झडपमा दुई युवकको मृत्यु भएको छ । जिल्ला प्रहरी परिसर ललितपुरका प्रहरी प्रवक्ता प्रहरी उपरीक्षक नवराज कार्कीका अनुसार ज्यान गुमाउने व्यक्ति दैलेख घर भएका २३ वर्षीय सुजन राउत हुन्।आक्रोशित प्रदर्शनकारीले भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्री प्रकाश ज्वालाको गाडी आगो लगाएर क्षति ग्रस्त बनाएका छन्।प्रदर्शनमा उत्रिएका युवाले सडक अबरुद्ध पार्दै सवारीसाधनमा आगजानी गरेका थिए । प्रहरीले ५४ जनालाई पक्राउ गरेको र भीडलाई तितरबितर बनाएको अधिकारीहरूले जनाएका छन्।सो प्रदर्शनका कारण दिनभर ललितपुरको ग्वार्को, बालकुमारी र आसपासको क्षेत्र तनावग्रस्त रह्यो। उत्पादनमुलक तथा कृषि क्षेत्रमा हुने परीक्षा पनि उनीहरुलाई सहभागी गराउन अदालतले आदेश दिएको थियो । ईपीएस कार्यालयले अदालतमा रिट दायर गर्नेलाई मात्रै आवेदन दिन आह्वान गरेको थियो । अरु विद्यार्थीले फर्म भर्न नपाउने स्थिति भएपछि विरोध प्रदर्शन भइरहेको थियो ।
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले देशमा देखिने गरेका असन्तुष्टिमा अन्तर्राष्ट्रिय चलखेल समेत रहेको भन्दै चिन्ता व्यक्त गरेको एक नेताले बताएका छन्। नेत्रविक्रम चन्द ‘विप्लव’ले नेतृत्व गरेको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) का नेता खड्गबहादुर विश्वकर्मा ‘प्रकाण्ड’ले समाजवादी मोर्चाको बुधवार प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा भएको बैठकमा प्रचण्डले त्यस्तो बताएको जानकारी दिए। प्रधानमन्त्रीले बेलाबखत “परिवर्तन उल्ट्याउने प्रयास” भइरहेको बताउने गरेका थिए। देशका विभिन्न भागमा धार्मिक र जातीय प्रदर्शन हुने गरेका बेला उनले विदेशी भूमिकालाई पनि जोडेर दिएको अभिव्यक्तिलाई अर्थपूर्ण ठानिएको छ।
केही दिनअघि नेपाली कांग्रेसका नेता तथा पूर्वमन्त्री शङ्कर भण्डारीले “चैतसम्म संविधान खारेज हुन सक्ने” सूचना आफूले पाएको बताएका थिए। त्यस्तै हिन्दू राष्ट्र र त्यससँगै राजसंस्था पुनर्स्थापना समेतको मुद्दा उठाउँदै आन्दोलन पनि घोषणा गरिएको छ। समाजवादी मोर्चाको बैठकमा नेकपा एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधवकुमार नेपाल बोलेपछि प्रधानमन्त्री प्रचण्डले आफ्नो धारणा राखेका थिए। त्यसपछि नेकपाका महासचिव विप्लव र नेता विश्वकर्माले बोलेका थिए। नेता विश्वकर्माका अनुसार मोर्चा, सरकार र विगतका उपलब्धिविरुद्ध षड्यन्त्र भइरहेकोबारे साझा धारणा थियो। “त्यो षड्यन्त्र प्रतिगामी, दलाल प्रतिक्रियावादी र अर्को अलिकति विदेशी स्वार्थको छ भन्ने हाम्रो साझा ठहर छ,” बैठकमा नेताहरूको धारणाबारे उनले सुनाए। उनका अनुसार प्रधानमन्त्रीले “परिवर्तन उल्ट्याउने र प्रतिगामी दिशातर्फ धकेल्ने षड्यन्त्र” भइरहेको सुनाएका छन्। “कतिपय ठाउँमा जातीय नाममा, कतिपय ठाउँमा धार्मिक नाममा, कतिपय जनयुद्धका मुद्दा उठाएर अनि कतिपय हाम्रो तीनबुँदे सहमतिविरुद्ध अदालतबाट घटना गराएर व्यक्त भएका छन् भन्ने त प्रधानमन्त्रीले पनि भन्नुभयो ।
जातीय पहिचान र हकअधिकारको कुरा पनि उठ्ने गरेको छ। कोशी प्रदेशको नाम जातीय पहिचानको आधारमा राखिनुपर्ने माग गर्दै आन्दोलन चलिरहेको छ। त्यसतर्फ सङ्केत गर्दै नेता विश्वकर्माले उत्पीडित समुदाय र वर्गमा अधिकार र उन्मुक्ति अनि त्यससँग सम्बन्धित मनोविज्ञान पनि रहेको बताउँदै त्यसको सम्बोधन गरिनुपर्नेमा साझा मत रहेको जानकारी दिए। कतिपयले हिन्दू राष्ट्र पुनर्स्थापनाको पक्षमा भइरहेका प्रदर्शनहरूमा दक्षिणी छिमेकी भारतका कतिपय शक्ति र संस्थाहरूको साथ, समर्थन र सहयोग रहेको आशङ्का गर्ने गरेको पाइन्छ।
रुसले आफ्नो एउटा युद्धपोत युक्रेनी आक्रमणमा परेर ब्ल्याक सीस्थित एउटा बन्दरगाहमा क्षतिग्रस्त भएको पुष्टि गरेको छ। युक्रेनले मङ्गलवार बिहानीपख रुसको अधीनमा रहेको क्राइमियाको फिओदोसियामा हवाई आक्रमण गरेको थियो। क्राइमिया अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा युक्रेनी भूभागको मान्यता पाएको क्षेत्र हो। तर सन् २०१४ मा रुसले कब्जा गरेयता त्यो मस्कोको नियन्त्रणमा छ। रुसी रक्षा मन्त्रालयका अनुसार युक्रेनी विमानबाट नोभचेर्कास्क युद्धपोतलाई लक्षित गरी क्रूज क्षेप्यास्त्र प्रहार गरिएको थियो। त्यसअघि युक्रेनी वायुसेनाका प्रमुखले आफ्ना लडाकु विमानहरूले उक्त पानीजहाजलाई ध्वस्त पारेको दाबी गरेका थिए। टेलिग्राममा लेख्दै मिकोला ओलेसुकले रुसी युद्धपोतको सङ्ख्या घट्दै गइरहेको दाबी गरेका छन्। रुसले क्राइमियामा प्रमुख नियुक्त गरेका सर्गेइ अक्स्योनोभले उक्त हमलाका क्रममा एक व्यक्तिको मृत्यु भएको जनाएका छन्। अन्य दुई जना घाइते भएको बताइएको छ। उनले छवटा भवनहरू नष्ट भएको र त्यसपछि केही मानिसहरूलाई अस्थायी आवास केन्द्रहरूमा राखिएको जनाए।
अहिले उक्त बन्दरगाहमा सामान्य रूपमा यातायात सञ्चालन भइरहेको जनाइएको छ। हमलाबाट लागेको आगो नियन्त्रणमा लिने क्रममा त्यस क्षेत्रलाई घेराबन्दी गरिएको थियो। बन्दरगाह क्षेत्रमा ठूलो विस्फोट भएको भनिएको भिडिओ सामाजिक सञ्जालमा देखा परेको छ। युक्रेनी वायुसेनाका प्रमुखले त्यो भिडिओ शेअर गरेका छन्। उक्त आक्रमणका तस्बिरहरूको आधिकारिकता स्वतन्त्र रूपबाट पुष्टि हुन सकेको छैन। तर डिसेम्बर २४ मा भूउपग्रहबाट खिचिएको तस्बिरमा उक्त बन्दरगाहमा नोभचेर्कास्ककै लम्बाइको पानीजहाज भएको देखिन्छ। युक्रेनी सेनाले नोभचेर्कास्कलाई तारो बनाएको यो पहिलो पटक भने होइन। सन् २०२२ को मार्च महिनामा युक्रेनको रक्षा मन्त्रालयले अधीनस्थ युक्रेनी बन्दरगाह बेअर्ड्यान्स्कमा गरिएको एउटा हमलामा त्यसलाई क्षति पुर्याइएको जनाएको थियो। त्यस क्रममा अर्को युद्धपोत सरातोभ समुद्रमा डुबेको थियो। पुटिनले आफ्नो सेना मारियिन्कामा “सफल” भएको भन्दै युक्रेनी फौजलाई डोनेट्स्कबाट अझ पर धकेलिएको बताएका छन्। युक्रेनी पक्षले मारियिन्काबाट डोनेट्स्कमा नियमित रूपमा आक्रमण गर्दै आएको थियो। पुटिनले अब रुसी फौजसामु डोनेट्स्क क्षेत्रमा “व्यापक कारबाहीको क्षेत्रमा अघि बढ्ने अवसर आएको” बताएका छन्।
महिनौँदेखि चलिरहेको लडाइँका कारण मारियिन्कामा घरहरूको भग्नावशेष तस्बिर स्रोत,TELEGRAM VIA REUTERS
रुसले सन् २०२२ को फेब्रुअरी महिनामा युक्रेनमा सैन्य आक्रमण गरेको थियो। केही सातायता रुसी सैनिकहरूले १,२०० किलोमिटर लामो रणभूमिमा पर्ने केही महत्त्वपूर्ण क्षेत्रहरूमा आक्रमण बढाएको छ। रुसले युद्धमा मर्ने सैनिकको सङ्ख्या लुकाउँछ, तर बीबीसीको गणनाले यस्तो देखायो युक्रेनबाट रुसमा घुसपैठ गर्ने यी लडाकु को हुन् रुसले मारियिन्काबाहेक डोनेट्स्कनजिकै रहेको आभ्दियिन्का सहरलाई पनि घेराबन्दी गरेको छ। हिउँद सुरु भएपछि किएभको प्रत्याक्रमण रोकिएको थियो। यस्तो अवस्थामा रुसले युक्रेनलाई उछिन्न सक्ने आशङ्का बढेको छ। तर युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीले सेनामा थप पाँच लाख मानिस भर्ती गर्ने योजना रहेको बताएका छन्।
