उपत्यकाको वरिपरी डाँडाका फेदिमा बर्षैदेखि जमिरहेको समाज हो काठे समाज । आर्थिक तथा चेतनाको दृश्टिकोणले पछौटेपनले ग्रसित यो समाज बिकासका दृश्टिकोणले पनि पछाडी परेको छ ।
देशको राजधानी शहर काठमाडौबाट नजिक रहेर पनि काठमाडौ शहरमा हुदेै गरेको भौतिक बिकासबाट पनि वञ्चित छ । खासगरि बाहुन, क्षेत्री, तमाङ्ग, नेबार आदिको बसोबास रहेको काठ क्षेत्र लाग्छ हुम्ला जु्म्लाको पर्याय नै हो । यधपी केहि ठाँउहरु भने बिकसित हुनेक्रममा नरहेका होइनन् । शिक्षा स्वास्थ्य सार्वजनीक यातायात तथा अन्य भौतिक पुर्वाधारबाट पछाडी परेको यो समाज बर्तमान राजनीतिक बिकास क्रमबाट पनि आक्रन्त छ । बेलाबेलामा हुने राजनीतिक परिवर्तनको आन्दोलनमा काठ क्षेत्रले उल्येख्य सहभागीता नजनाएको पनि होइन । तथापी राजनीतिक पहुचका हिसाबले पनि अथवा राज्य संयन्त्रको बिषयमा काठ क्षेत्रको प्रतिनिधित्व हुन र पहुच विलकुल छैन । राजनीतिक पुर्वाग्रह राख्ने, खुट्टा तान्ने यथा स्थितिबादी सोच राख्ने काठे समाजको बिशेषता नै मान्नु पर्छ ।
नियमित रुपमा हुने आवधीक निर्वाचनमा काठ क्षेत्रले आफ्नो नेतृत्व स्थापना गर्न सकिरहेको छैन । गैर काठे नेतालाई विजयी गराउदा काठका बास्तबिक समस्याको कुनै सम्बोधन हुन सकेको छैन ।
तैपनि काठका एकथरि युवा तिनै राजनीतिक दलको पिक्षलग्गु एवं भ¥याङ भैरेका छन् । केहि मानिसहरुले व्यतिगत कामलाई फत्त्तेगर्न सफल भएतापनि सिंगो समुदायको उत्थान हुने कुनै कार्य हुनसकेको छैन । श्रमगर्ने संस्कृतिको अभाब, सामुहिकताको अभाब तथा केहि गरौ भन्ने भाबनाको अभाब काठ क्षेत्रको दुर्वल पक्ष हो भने अर्का तिर महिलाहरुले आफुलाई व्यबसायीक बनाउदै लगेको र आर्थिक निर्भर्ता तिर उन्मुख भैरहेको देख्न सकिन्छ । स्थानिय निकायवाट विनियोजीत रकमको व्यापक दुरुपयोग हुने गरेको पनि पाइन्छ । बिभिन्र्न शीर्षकमा रकम माग गर्नै तर पारदर्शि ढंगले काम नगर्ने बिडम्वना यहा छ । भएको काम पनि दिर्धकालीन(Sustainable) छैन । आफ्ना दल नजिकाका मानिसलाई योजना पार्ने र बाहुबलको आधारमा काम सम्पन्न भएको कागज तयार पारी राष्ट्रको सम्पती दुरुपयोग गर्ने प्रणली मौलाउदै छ ।
यसरी समग्रमा भन्नुपर्दा काठ क्षेत्रमा राज्यको उपेक्षा कायमै छ । उता काठ क्षेत्रका जनता भने तिनै राजनीति दलको फुदा गासेर बस्नु बझि नसक्दो छ । Mr. Bhola Dulal, Kathmandu
